Gniazdo Sokole w Turowie

 Andrzej Gąsiorowski w Komunikatach Warmińsko- Mazurskiech w 1981 zamieścił pracę „Rola sokolich towarzystw gimnastycznych” , w której wymienił działające struktury tej organizacji w naszym rejonie.

  " Na terenie Prus Wschodnich organizacja ta do 1919 roku była nieznana. Powodem była mała aktywność narodowa miejscowych Polaków, którzy dyskryminowani przez władze pruskie nie byli w stanie powołać do życia własnych stowarzyszeń i niezależnych struktur organizacyjnych. „Sokół” pojawił się w 1919 roku wraz z powstaniem na tych terenach stowarzyszeń, szkół, instytucji gospodarczych. Koła Sokole zakładali działacze z innych terenów, którzy zostali skierowani do Prus Wsch.

s.351   W powiecie nidzickim „Sokół” prowadził działalność, w ścisłej współpracy ze Strażą Mazurską. Razem placówki te skupiały około 130 członków pochodzących z ponad 20 różnych miejscowości powiatu. Skupieni byli oni w trzech okręgach, którymi kierowali: Józef Świtalski zamieszkały w Turowie, Karol Lipiński z Napierek i Krystan Orzechowski z Dłużka. Największą popularność „Sokół” zyskał sobie w Browinach, Nidzicy, Turowie, Gardynach, Piotrowicach, Napierkach i Orzechowie. Doniosłą rolę w kształtowaniu ruchu sokolego w powiecie nidzickim odegrał przybyły z Westfalii Franciszek Lewandowski. był on znanym działaczem Towarzystwa gimnastycznego „Sokół” na emigracji. Jego doświadczenia miały ogromne znaczenie, niestety należał on do nielicznych osób na Mazurach, które mogły zająć się tą pracą i prowadzić ją we właściwym kierunku. Wśród miejscowych „gniazd sokolich”właściwie tylko okręg w Turowie zasługuje na uwagę. Skupiał on ponad 50 członków z Turowa i okolic, którzy początkowo z zapałem wykonywali ćwiczenia kolumn marszowych, uczyli się pieśni polskich, odbywali zajęcia sportowe, majówki i zabawy taneczne. Imprezy tego typu, przeprowadzone między innymi 23 i 29 czerwca 1920r., miały duży wpływ na przebieg polskiej akcji propagandowej.(Cen. Arch.Woj.”Biuro Plebiscytowe O/II 6.7 rap z 23 i 29VI1920)".

Warto przypomnieć tu dziesięć przykazań polskiego Sokoła:

 1.Nie będziesz miał innych ojczyzn, jak tylko Polskę jedną i nierozdzielną.

 3.Nie pozwolisz brać nadaremno imienia ojczyzny swojej na pokrycie wstecznictwa, służalstwa i despotyzmu.

 6.Będziesz pamiętał o wszystkich rocznicach narodowych, święcić je będziesz w gnieździe twoim i drugich do święcenia pobudzać będziesz.

 9.Czcij i kochaj ojczyznę twoją, abyś sam na miłość i cześć zasłużył.

10.Nie zabijaj ducha narodu twego.

11.Nie kochaj obcej mowy, nie przekładaj jej nad polską.

12.Nie okradaj narodu twego z chwały i marzenia.

13.Nie przekręcaj i nie poniewieraj dziejów ojczystych.

14.Nie pożądaj łaski wrogów twojej ojczyzny.

15.Ani godności, an