poniedziałek, 29 stycznia 2018

Z nidzickiego kalendarza...

11 stycznia 1958 r. zmarł w Nataci Małej Karol Wencek rolnik z tejże wsi. Gromadkarz, działacz mazurski. Wraz z ojcem Wilhelmem Wenckiem działał w czasie akcji plebiscytowej (1919-1920). W czasie II wojny światowej współpracownik grupy Armii Krajowej działającej na terenie Mazur.


12 stycznia 1912 r. odbyły się ostatnie wybory do Reichstagu przed pierwszą wojną światową i ostatnie w ogóle w Rzeszy Niemieckiej.
W okręgu wyborczym Ostróda-Nidzica:
ludność wg stanu z 01.12.1910- 134082;
uprawnionych -24652;
% głosujących -88,2;
konserwatyści -12229;
narodowi liberałowie -7915;
polscy kandydaci - 1082;
W tym okręgu został wybrany z Niemieckiej Partii Konserwatywnej (DKP) Hans Alexander Hermann Nehbel (ur . 14 lutego 1868 w Załuskach/Salusken , † 14 lipca 1922 r. w Schwarzort ) właściciel majątku w Załuskach.
13 stycznia 1689
Po pożarze miasta z 1664 roku i spłonięciu kościoła, 13 stycznia 1689 rząd przekazał miastu na budowę kościelnej wieży 5000 cegieł i tyle samo dachówek. Nowo wzniesiony kościół początkowo był pokryty gontem. Pozostałe koszty naprawy kościoła i należących do niego budynków pokryto z kasy kościelnej i dziesięciny.
http://www.swietywojciech.org/parafia-oparafii.html
13 stycznia 1961 roku w dokumentach Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej podano, że w powiecie nidzickim jest 1500 osób pochodzenia miejscowego. Na zdjęciu - odgruzowywanie ul. Kościuszki 

Z nidzickiego kalendarza...

7 stycznia 1656 zawarcie pokoju pomiędzy Szwecją a Prusami.
Podczas drugiej wojny Szwedów z Polską na ziemiach nadwiślańskich (1654-1660), w której- jak wiadomo- znaczącą rolę odegrał elektor Fryderyk Wilhelm wywalczając wtedy suwerenność swojemu krajowi, południowe i wschodnie Prusy nawiedziły straszliwe klęski. Fryderyk Wilhelm jako lennik Rzeczypospolitej początkowo wystąpił przeciwko królowi Szwecji. 20 lipca 1655 roku- ponieważ pożoga wojenna zbliżała się do kraju- zarządził natychmiastowe wezwanie wszystkich zobowiązanych do służby wojskowej oraz piechoty wybranieckiej i wystawienie ich przy granicy na zwiadach. Polecił także, żeby mieszczanie w swych domach trzymali w gotowości broń oraz zapasy prochu i ołowiu. Burmistrz oraz rada Nidzicy (ale także z pewnością też innych miast) mieli baczyć na bramy i mury miasta. Według zarządzenia z 18 lipca (18.07) zwiadowcy konni musieli dostarczać dokładne informacje o ruchach wojsk nieprzyjacielskich. Szwedzi zadali całym Prusom, a Mazurom w szczególności, niejedno cierpienie... Przymuszony przewagą Szwecji elektor zawarł z nią najpierw pokój 7 stycznia 1656 roku w Królewcu, później przymierze 15 czerwca w Malborku. W tym czasie (28 kwietnia) nakazał jak najszybciej poprawić umocnienia zamku i miasta Nidzicy. Aby tego dokonać, poddani starostw nidzickiego, szczycińskiego i szestneńskiego zobowiązani zostali do świadczenia szarwarku i podwód. W lipcu obsadzono jako tako granice i wszyscy mężczyźni w wieku od 18 do 50 lat musieli chwycić za broń. Elektor walcząc już po stronie szwedzkiej pobił wojsko polskie w trzydniowej bitwie pod Warszawą (28-30 lipca). Król polski zdecydował wtedy zemścić się wypadem na Prusy Książęce. Rozkaz poprowadzenia tego łupieskiego najazdu, w którym wzięły udział niektóre pułki litewskie i silny oddział Tatarów, razem prawie 20 tysięcy ludzi, otrzymał hetman polny Wincenty Korwin Gosiewski.
źródło: Max Toeppen "Historia Mazur" 1870 opracowanie polskie Borussia 1995
Zdjęcie użytkownika Neidenburg/Nibork/Nidzica.

7 stycznia 1980 r. na spotkaniu w Komitecie Miejsko-Gminnym PZPR powołano Społeczny Komitet Budowy Przedszkola. Przewodniczącą Komitetu została Aleksandra Ołowiak. Idea budowy Przedszkola nr 4 zrodziła się w 1979 r. Pierwotnie zakładano utworzenie 4–oddziałowego przedszkola międzyzakładowego dla dzieci pracowników "FARUM", "IZOLACJI", "FABRYKI MEBLI" oraz "POM-u". Otwarcia przedszkola dokonano 1 września 1984 r.




9 stycznia 2007 r. wpisano do rejestru stowarzyszeń Nidzickie Stowarzyszenie Przyjaźni Polsko-Francuskiej.
Nidzickie Stowarzyszenie Przyjaźni Polsko-Francuskiej – organizacja pozarządowa, której prezesem jest Wanda Kumelska. Podstawą postępowania jest kultywowanie tradycji i kultury polskiej oraz francuskiej, a także integracja społeczności lokalnej. Organizacja jest członkiem Lokalnej Grupy Działania "Brama Mazurskiej Krainy".
Prowadzone działania
-utrzymanie relacji przyjaźni między bliźniaczymi miastami
-utrzymanie kontaktów w dziedzinach:kultury, sportu, nauki, edukacji
-rozwój przyjacielskich stosunków na wszystkich płaszczyznach życia społecznego
-zainteresowanie życiem obu gmin
Organizujemy: wystawy ukazujące oba regiony, wieczory poezji, prozy. Pomocą służymy przy okazji konkursów piosenki uczniom szkół średnich, itd.



8 stycznia 1966 r. w Cieszynie urodził się ks. Roland Zagóra. Ordynowany był 13 października 1991 r. Pierwszym miejscem jego posługi duszpasterskiej był Elbląg. Był pierwszym powojennym duchownym ewangelickim, który jako wikariusz - przez 13 miesięcy - na stałe mieszkał w Elblągu. Od grudnia 1993 r. został skierowany jako wikariusz do Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Krakowie. Pełnił swą posługę przez półtora roku. Następnie został wikariuszem w parafii w Jaworzu, gdzie proboszczem był ks. Ryszard Janik.
Dnia 1 lipca 1995 r. otrzymał mianowanie na administratora Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Nidzicy. Od tego czasu związał życie swoje i rodziny z Nidzicą, gdzie nadal jest proboszczem, mając nadto pod opieką filiały w Gardynach, Rogu i Jabłonce.
Ks. Roland Zagóra zadbał o pamięć swego poprzednika, długoletniego nidzickiego proboszcza ks. Jerzego Otello, który zmarł 16 października 1996 roku i został pochowany na cmentarzu w Nidzicy. W przededniu 10 rocznicy śmierci zasłużonego duszpasterza, który w latach 1954-1992 był proboszczem parafii nidzickiej, w niedzielę 15 października 2006 roku w ewangelickim kościele Św. Krzyża w Nidzicy odbyło się nabożeństwo wspomnieniowe. Po nabożeństwie, przy jesiennej łaskawej pogodzie, zebrani przeszli za kościół, na plac, który uchwałą rady miasta otrzymał nazwę: "Plac im. ks. Jerzego Otello". Tablicę na kamiennym murze, specjalnie do tego celu wybudowanym, odsłoniła pastorowa Pelagia Otello. Słowem Bożym poświęcili to miejsce ks. bp Rudolf Bażanowski i ks. Roland Zagóra.
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Nidzicy i jej proboszcz utrzymują partnerskie kontakty z trzema parafiami w Niemczech. Bardzo dobrze rozwija się współpraca z parafią ewangelicką w Assing w Danii. Tamtejszy pastor co dwa lata organizuje podróż studyjną na Mazury. Zatrzymują się wtedy w Nidzicy, gdzie odprawiane jest nabożeństwo w języku polskim i duńskim, a w następnych dniach goście zwiedzają i poznają region. Parafia ewangelicka, jak podkreśla proboszcz, ma również dobre ekumeniczne kontakty z parafią katolicką w Nidzicy. Na przykład ostatnio, w święto Epifanii w 2008 r., ks. Roland Zagóra wygłosił kazanie w kościele katolickim, który przed wojną należał do ewangelików. Również władze samorządowe dostrzegają, jak bardzo w życie Nidzicy i powiatu zaangażowany jest ewangelicki proboszcz. Toteż w nidzickim konkursie o tytuł Dobroczyńcy Roku, organizowanym w celu wyróżnienia osób i przedsiębiorstw, które w sposób szczególny angażują się we wspieranie inicjatyw społecznych, jednym z laureatów, wyróżnionym statuetką Ferdynanda Gregoroviusa, został w 2004 r. ks. Roland Zagóra.

Ks. Roland Zagóra jest koordynatorem Diakonii w Diecezji Mazurskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.
Tekst ze strony: http://diec.mazurska.luteranie.pl/








9 stycznia 1950 r. w Szkole Ogólnokształcącej Stopnia Podstawowego i Licealnego miało miejsce spotkanie ze znanym pisarzem i podróżnikiem Arkadym Fiedlerem.
Jak zapisano w kronice szkolnej było to już trzecie spotkanie z powieściopisarzem.


10 stycznia 2015 r. zmarł Tadeusz Pfeiffer, malarz, pedagog, krytyk sztuki, animatora kultury.
Urodził się w 1949 r. na Dolnym Śląsku. Był absolwentem Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku (1968-1973), gdzie studiował pod kierunkiem profesor Józefy Wnukowej, oraz Akademii Łódzkiej, gdzie nad jego rozwojem czuwał profesor Andrzej Gierog. Mieszkał w Nidzicy, a następnie w Zimnej Wodzie. Zmarł 10 stycznia 2015 roku i został pochowany w Nidzicy.
Postanowienia traktatu pokojowego dotyczące granicy polsko-niemieckiej i plebiscytu weszły w życie 10 stycznia 1920 r. Nastąpiło przekazanie z dotychczasowego powiatu Neidenburg Działdowa i okolic na rzecz państwa polskiego (487 km2 zamieszkałych przez 24037 osób).Wojsko Polskie wkroczyło na teren Pomorza po upływie siedmiu dni od daty podpisania dokumentu ratyfikacyjnego przez Niemcy. Pierwsza faza operacji rozpoczęła się zgodnie z umową 17 stycznia 1920 roku. W godzinach 08.00–11.00 wojska polskie przekroczyły dotychczasową granicę polsko-niemiecką. Pierwsze oddziały przeszły ją nad Nieszawą. Na prawym brzegu Wisły oddziały gen. Pruszyńskiego, wsparte przez 5. Brygadę Jazdy i pociągi pancerne „Hallerczyk” i „Odsiecz II”, zajęły 17 stycznia Działdowo i Golub, a 18 stycznia Brodnicę i Lidzbark. 17 stycznia ostatni żołnierze niemieccy opuścili Działdowo i udali się do Nidzicy, aby potem, w myśl postanowienia traktatu wersalskiego, pójść dalej, poza teren plebiscytowy. Maszerowali szosą, w stronę nowej granicy, pod Krasnołąkę i Kozłowo. Emilia Sukertowa-Biedrawina tak wspominała ten dzień: Historycznym dniem przełomowym w dziejach Działdowa, jak już wspomniano, stał się 17 stycznia 1920 r. Tego ranka pruscy żoł­nierze batalionu działdowskiego pod dowództwem majora Baltasara opuścili koszary, ustawili się w czworobok na Rynku. Dwaj duchowni oraz adwokat i radny miejski Boenheim, członek Rady Ludowej, żegnając odchodzący batalion, pocieszali tak wojsko, jak mieszczan Niemców i siebie, że rozłąka potrwa najwyżej cztery tygodnie. Straż graniczna (Grenzschutz) opuściła miasto, śpiewając rzewną piosenkę: „Muss ich denn, muss ich denn vom Städtlein hinaus” ".Kobiety-Niemki z płaczem odprowadziły odchodzących do punktu granicznego w Krasnołące.
Major Baltasar wraz z kilkoma żołnierzami pozostał jeszcze, aby
zdać władzę w ręce polskie.

Z nidzickiego kalendarza...


1 stycznia 1997 r. rozpoczęcie działalności w Nidzicy Urzędu Skarbowego. Wcześniej nidzicki urząd był filią Urzędu Skarbowego w Szczytnie. Wcześniejsza lokalizacja US znajdowała się w Pałacyku (Villa Kardinal).




1 stycznia 1973 r. ponownie utworzono w Nidzicy Prokuraturę Powiatową.
Prokuratura w pierwszym okresie po drugiej wojnie światowej istniała przy sądach okręgowych. Powiat nidzicki podlegał początkowo kompetencjom Sądu Okręgowego w Olsztynie, a od 1946 roku Sądowi Okręgowemu w Mławie.
W roku 1950 utworzono w Nidzicy Prokuraturę Powiatową, która istniała do 1958 roku. Po likwidacji tej placówki jej agendy przejęła Prokuratura Powiatowa w Działdowie. 1 stycznia 1971 roku powstał w Nidzicy Rejon zamiejscowy Prokuratury Powiatowej w Działdowie, a od 1 stycznia 1973 roku utworzono ponownie instancję Prokuratury Powiatowej w Nidzicy.


1 stycznia 1828 r. z Działdowa do Nidzicy przeniesiono Wschodnio-Pruski Urząd Celny.









2 stycznia 1940 r. w Warszawie urodziła się Anna Bartosiak, historyk, nauczycielka, bibliotekarka. Szkołę podstawową ukończyła w Mikołajkach. Była absolwentką Liceum Pedagogicznego w Mrągowie.
W 1963 r. ukończyła historię na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od 1967 r. mieszkała w Nidzicy. Do marca 1970 r. była zatrudniona jako nauczyciel w Technikum Mechanicznym w Nidzicy. Po podjęciu pracy w Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Nidzicy od 16 marca 1970 r. została kierownikiem tej placówki. Funkcję tę pełniła do czasu odejścia na emeryturę 15 kwietnia 2000 r.
Była inicjatorem i organizatorem wielu imprez i uroczystości, w tym
spotkań autorskich z pisarzami (m.in. Magdaleną Samozwaniec, Krystyną Nepomucką, Marią Zientarą-Malewską). Podejmowała też starania o rozbudowanie sieci punktów bibliotecznych w regionie nidzickim. W latach 1990-2000 współtworzyła samorządową „Gazetę Nidzicką”. Od początku istnienia Towarzystwa Ziemi Nidzickiej (1983) aktywnie działała w nim, popularyzując wiedzę o regionie. Laureatka wielu nagród i odznaczeń. Zmarła w 2015 r.





3 stycznia 1894 r. proboszczem parafii katolickiej w Nidzicy został ksiądz Jan Gorczyński (22 października 1862-17 września 1944). W Nidzicy przebywał w latach 1892-1903. W latach 1900- 1903 przebywając w Nidzicy pełnił obowiązki dziekana pomezańskiego.
Do Torunia ks. Gorczyński przybył tuż przed wojną z parafii św. Jana Chrzciciela w Świerczynkach.
Grób księdza Gorczyńskiego znajduje się na cmentarzu parafialnym św. Jakuba w Toruniu. .




3 stycznia 1935 r. urodził się ks. Ireneusz Meller we wsi Dzierzęga, par. Duczymin, diecezja płocka.
Szkołę podstawową ukończył w 1950 r. w Duczyminie, klasę VIII W LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCYM W NIDZICY.. W 1951 został przyjęty do mariańskiego juwenatu w Warszawie na Bielanach, ukończył kl. IX w 1952 r. i poprosił o przyjęcie do nowicjatu, a po jego zakończeniu złożył pierwszą profesję w dniu 15 sierpnia 1953 r. Klasę X i XI szkoły średniej ukończył w Górze Kalwarii w latach 1954-56. Studia filozoficzne ukończył w WMSD w Warszawie w latach 1956-58. W dniu 15 sierpnia 1959 r. w Stoczku Klasztornym złożył śluby wieczyste. Zmarł w swoje 81 urodziny 3 stycznia 2016 r.




4 stycznia 1949 roku komunistyczne władze ogłosiły, iż Ulesie i okolice staną się terenem poligonu. Mieszkańcy otrzymali dwa miesiące na opuszczenie wsi.

http://kurekmazurski.pl/poligon-2008080642853/






4 stycznia 1945 rozpoczęła się ofensywa jednostek 2. Frontu Białoruskiego z przyczółków pod Serockiem i Różanem. Miały one odciąć Prusy Wschodnie od Rzeszy. Już 18 stycznia sowieckie czołgi przekroczyły granicę Prus Wschodnich. 19 stycznia oddziały 3. i 48. armii oraz 3. korpusu kawalerii gwardii generała Oślikowskiego zajęły Janowo.





5 stycznia 1962 r. kanoniczne erygowanie parafii św. Antoniego Padewskiego w Sarnowie.
W średniowieczu w Sarnowie prawdopodobnie istniał kościół ale brak o nim informacji w dokumentach. W czasie reformacji został on przejęty przez protestantów, którzy w drugiej połowie XVII wieku wybudowali tu nowy drewniany kościół o konstrukcji zrębowej. Obecny kościół wybudowano w 1911 r. w stylu neogotyckim. .








Gazeta Olsztyńska 6 stycznia 1922
A w noc sylwestrową w Niborku wybuchł pożar!






6 stycznia 1357 r. wielki mistrz Winrich von Kniprode nadał pielgrzymowi der Kirke 27 łanów w Zalesiu. Pielgrzym otrzymał obowiązek pieszej służby wojskowej. Łany zostały objęte 9 latami wolnizny. W 1587 r. wieś należała do Zielińskich: Adriana i Piotra. Majątek Piotra wynosił 5 łanów, w tym 4 zagrody i jeden wiatrak rzemieślniczy. Adrian posiadał 5 łanów z 4 zagrodami. W 1717 r. we wsi było 7 chłopów. W 1756 r. we wsi mieszkali m.in.: Andreas Schimanski z 6 łanami, Adam Klimek z 5 łanami. W 1827 r. było tu 25 domów zamieszkanych przez 127 osób. W II połowie XIX w. teren Zalesia zajmował 1696 mórg ziemi, na obszarze których znajdowało się 49 domów. We wsi było 369 mieszkańców. Mieścił się tu również wiatrak.

tekst ze strony: http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Zalesie






6 stycznia 1806 zniesiono przywilej cechowy na produkcję piwa w Nidzicy (nadany 18 sierpnia 1750 r.), który określał liczbę uprawnionych piwowarów. Kolejne zmiany w prawie z 1810 r. spowodowały, że każdy mógł zająć się ważeniem piwa. W 1873 r. w Nidzicy pracowały trzy browary, w tym założony w 1868 r. "Schloßbrauerei Neidenburg" - późniejsza winiarnia.








6 stycznia 1706 r. w wieku zaledwie 46 lat generałem-porucznikiem został Albrecht Konrad Finck von Finckenstein.
Albrecht Konrad Finck von Finckenstein urodził się 30 października 1660 r. w podnidzickim Zaborowie. Zmarł w randze marszałka 16 grudnia 1735 r. w Berlinie.

więcej:https://de.wikipedia.org/…/Albrecht_Konrad_Finck_von_Fincke…







Od 1459 roku Janowo zostało miejscem zjazdów sądowych.
Jeszcze podczas trwania wojny trzynastoletniej doszło do rozejmu pomiędzy Zakonem a Mazowszem. Rozejm miał trwać sześć lat. W rozejmie postanowiono, że o wszystkich spornych kwestiach dotyczących szkód i wykroczeń miały rozstrzygać coroczne zjazdy sądowe, zawsze 7 stycznia, na zmianę w Janowie lub w Działdowie. Zawarty przez Mazowsze rozejm prawdopodobnie uratował Zakon przed klęską w wojnie z polskim królem.